|
eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > vatandaşlık anayasa insan hakları dersi ile ilgili konu anlatımlar
1924 ANAYASASI, 1924 ANAYASASI’NIN ÖZELLİKLERİ (VATANDAŞLIK, ANAYASA VE İNSAN HAKLARI DERSİ KONU ANLATIMLAR)
(10 Nisan 1924)
1. Egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir.
2. Devletin yönetim şekli Cumhuriyettir.
3. Devletin dini İslam, başkenti Ankara ve dili Türkçe’dir.
4. Devletin başkenti, rejimi ve bayrağı değiştirilemez.
5. Yasama ve Yürütme yetkileri meclise aittir.
6. Yargı, bağımsız mahkemelerce yürütülür.
7. Meclis; yürütme yetkisini seçtiği Cumhurbaşkanı ve onun atadığı Bakanlar kanalıyla kullanır. Meclis; hükümeti her zaman denetler.
8. Üst üste aynı kişi Cumhurbaşkanı seçilebilir.
9. Seçimler dört yılda bir yapılır.
10. Seçmen yaşı 18 olacaktır.
11. Anayasanın üstünlüğünden ilk defa bahseder.
12. Temel hak ve hürriyetlerden bahseder.
13. İlk ve tek yaşama yorumun yapıldığı anayasadır.
14. Çoğunlukçu demokrasi anlayışı benimsenmiştir.
15. Karma hükümet modeli benimsenmiştir. Kuvveler birliği ve görevler ayrılığı ilkesi kabul edilmiştir. Bakanlar başbakanca seçilip tamamı Cumhurbaşkanı tarafından onaylandıktan sonra meclise sunulur ve güven oyu istenir. Bakanlar Kurulu meclise karşı sorumludur.
16. Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir ilkesi kabul edilmiştir. Bu hükümle devletin yönetim şeklinin Cumhuriyet olduğu belirtilerek ülkeyi idare edeceklerin ancak seçim yoluyla elde edebilecekleri kabul edilmiştir.
Devletin dini İslam olduğu kabul edildiğinden bu anayasa laik değildir. Aynı zamanda diğer anayasalardan ayrılan en önemli özelliğidir!
Yargının bağımsız mahkemelere verilmesi üzerine kısmen kuvvetler ayrılığı gerçekleşti!
İnkılâpların yapılması ve değişen şartlar uygun bir anayasaya duyulan ihtiyaç sonucu hazırlandı!
1924 ANAYASASI ÜZERİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
1. Devletin dini İslam’dır maddesi 1928 yılında anayasadan çıkarıldı.
Bu değişimle birlikte laiklik gerçekleşti!
2. Seçmen yaşı 22’ye çıkarıldı.
3. Ormanlar devletleştirildi.
4. Kadınlara milletvekili olma hakkı tanındı.(1934)
5. Atatürk ilkeleri anayasaya girdi.
6. Laiklik anayasaya girdi. (1937)
7. Toprak reformu yapıldı.
YANİ
1924 anayasası beş kez değişikliğe uğradı.
1. En uzun süreli anayasadır.
2. En çok değişiklik yapılan anayasadır.
3. Kişi hak ve özgürlükler tanınır.
4. Sosyal haklara yer verilmez
Sert bir anayasadır.
Anayasa değişikliği teklifi meclis üye tam sayısının 1/3 ü ile yapılır, 2/3 ü kabul derse kabul edilir. Devletin şekli değiştirilemez. Hiçbir kanun anayasaya (bilgi yelpazesi.net) aykırı olamaz. (Ancak henüz Anayasa mahkemesi yok.)
1924 Anayasası dönemindeki milletvekili ve mahalli idareler seçim kanunu değişiklikleri:
1- 1930 kadınlara belediye seçimlerine katılma hakkı
verilmiştir.
2- 1933 kadınlara muhtarlık seçimlerine katılma hakkı verilmiştir.
3- 1946 tek dereceli seçim sistemine geçilmiştir. Çok partili
seçime geçilmiştir.
4- 1950 gizli oy, açık sayım – döküm ilkesi kabul edilmiştir.
NOT: 1935 de ilk kadın vekil meclise girmiştir.
|
1924 Anayasası:
Ø Karma hükümet sistemi benimsenmiştir. Karma hükümet sistemi, meclis hükümet sistemi ile parlamenter hükümet sistemine geçiş arasındaki süreçtir.
Ø Cumhuriyetin ilanı ile birlikte kabine sistemi oluşmuştur.
Ø Anayasa sertliği söz konusudur: Anayasanın değişikliği konusuna ilişkin prosedür ayrıntılı işlenmiş ve bazı şartlara bağlanmıştır. Kanunların anayasaya aykırı olamayacağı hüküm altına alınmıştır. Fakat 1961 anayasasına kadar geçen sürede kanunların anayasaya uygunluğuna ilişkin bir yargısal denetim mekanizması mevcut olmadığından, anayasa ihlali sıkça görülmüştür.
Ø Laiklik: Öncelikle 1928 yılında “Devletin dini İslam’dır” maddesi anayasadan çıkartılmış ve 1937 yılında da 6 Atatürk ilkesi anayasaya alınmıştır.
Ø Kamu Hürriyetleri: Tabii Hak ilkesi kabul görmüştür. Bu ilke ile hürriyetin tanımı yapılmış ve sınırı çizilmiştir. Denetim mekanizmansın yokluğu dolayısıyla meclis tarafında sıkça çıkarılmıştır.
Ø Çoğunlukçu demokrasi anlayışına sahiptir.
Ø 1946 yılından itibaren çok partili siyasi hayat kabul edilmiştir.
Ø 1946 yılından itibaren tek dereceli seçim sistemi benimsenmiştir.
Ø Parlamenter sistemin ayırıcı özelliği; yürütme organın, yasama organından kaynaklanması ve ona karşı sorumlu olması.
SONUÇ OLARAK:
-1928 değişikliği ile devletin dini ibaresi anayasadan çıkarıldı
-1937 değişikliği ile laiklik resmen anayasa kuralı oldu.
-1930 yılında kadınlara belediye seçimlerine katılma hakkı, 1934 yılında milletvekili seçilme hakkı tanıdı.
-1945 de Öztürkçeleştirildi, 1952 de eski dile döndü.
-1946 da çok partili siyasal hayata geçildi. Çok dereceli seçim sistemi benimsenmiştir.
-1949 da İstiklal mahkemeleri kaldırıldı.
-27 Mayıs 1960 da ordu yönetime el koydu. 38 subaydan oluşan Milli Birlik Komitesi MBK, TBMM yi kapattı.
|
>>>TIKLAYIN<<<
“VATANDAŞLIK, ANAYASA, İNSAN HAKLARI DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
“VATANDAŞLIK, ANAYASA, İNSAN HAKLARI DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
|