Eğitim Öğretim İle İlgili Yazılar, Çalışmalar, Belgeler > Şiir Koleksiyonu, Şiir Antolojisi > Mehmet Akif Ersoy’un Şiirlerinden Seçmeler, Safahat Şiirleri

DİRVAS ŞİİRİ VE DİRVAS ŞİİRİNİN TÜRKÇESİ DİRVAS ŞİİRİNİN GÜNCEL TÜRKÇEYE ÇEVRİLMİŞ HALİ (SAFAHAT ŞİİRLERİ) (MEHMET AKİF ERSOYUN ŞİİRLERİNDEN SEÇMELER)

Derler ki: Ümeyye'den Hişam'ın

Devrinde, yakınlarında Şam'ın,

Üç yıl ekin olmamış kuraktan.

Can kaydına düşmüş artık urban.

Her hayme mezar olup kapanmış:

Altında beş on kadid uzanmış!

Bakmış ki meşayih-i kabail:

Sıyrılmıyacak bu derd-i hail;

Bir karyede toplanıp, demişler:

Durdukça helakimiz mukarrer.

Madem ki şüyuhuyuz bu halkın,

Kalkın gidelim Hişam'a, kalkın.

Bir duysa Halife'miz bu hali;

Var merhamet etmek ihtimali.

Hiç ak sakalıyle bir alay pir,

Eyler de Emir'e hali tasvir,

Görmez mi o, halkı rahme şayan?

Sultansa da taş değil ya : İnsan!

Teklifi kabul eder bütün nas;

Derler, yalınız: Bulunsa Dirvas.

Sinnen daha pek çocuktur amma

Olmaz o kadar talakat asla.

Vakta ki girer şüyuh Şam'a,

Derhal haber gider Hişam'a:

Derler ki, beş on kabile geldi.

Der: Gelsinler saraya şimdi.

Birlikte çocuk dalar huzura,

Evvelce dua eder de sonra,

Hiç pervasız girer kelama

Lakin  bu tuhaf gelir Hişam'a;

Der: Sus a çocuk, büyük dururken.-

Söz sadır olur mu hiç küçükten?

Dirvas o zaman kelamı tekrar

Teshir ile der: Nedir bu azar!

Mikyası mıdır zekavetin sin?

Dirvas'ı çocuk mu zannedersin?

Bir dinle de sonra gör çocuk mu?

İnsaf nedir o sizde yok mu?

Ben söyliyeyim de bir efendim,

Susturmak elindedir efendim.

Dirvas bakar Melik'te ses yok;

Mecliste değil ki ses, nefes yok;

Mu'tadı olan talakatıyle

Başlar söze eski şiddetiyle:

Üç yıl mütemadiyen kuraklar,.

Emsali görülmemiş sıcaklar,

Samanımızı kuruttu gitti;

Mezruatın umumu bitti.

Binlerle çadır kapandı kaldı,

Çöl, mahşer-i mevt şekli aldı!

Şehrileri besliyen kabail,

Köy köy geziyor zelil ü sail!

Hatemlere cud eden o urban,

Nan-pareye can verir bugün can!

Çıplakları giydiren de üryan,

Gömleksizdir zükur ü nisvan!

Açlık ecelin zahiri oldu:

Baştan başa çöl cesedle doldu.

Her kuşede bin acıklı feryad

Yok bir yerden sada -yı imdad.

Şubban bütün ihtiyara döndü!

Piran görsen, mezara döndü!

Yok validelerde süt ki: Tutsun,

Evladım emzirip uyutsun.

Zannım, bize münfail ki Mevla:

Bir badiye halkı yandı, hala-,

Bir damla su inmiyor semadan,

Şebnem bile düşmüyor duadan!

Binlerce duaya bir icabet

Göstermedi bargah-ı rahmet.

Artık sana ilticaya geldik,

Reddetmez isen ricaya geldik:

Görmekteyiz ey Emir-i adil,

- İnkarı bunun değil ya  kaabil -

Yok sendeki ihtişama payan;

Bizlerse alay alay sefilan!

Bir yanda demek ki fazla var çok;

Hayfa ki öbür tarafta hiç yok.

Öyleyse biraz tevazün ister.

Evvel beni dinle, sonra hak ver:

Nerden buldun bu ihtişamı?

Halkın mı, senin mi, Halik'ın mı?

Allah'ın ise eğer bu servet,

Bizler de onun kuluyken, elbet

Bir pay talebinde hakkımız var

İnsaf  olamaz bu hakkı inkar.

Halkınsa şu bi-nihayet  emval;

Ver, etme hukük-i gayrı pamal.

Yok; böyle de olmayıp da kendi

Malın ise - çünkü fazla - şimdi,

Bi-vayelere tasadduk eyle

Dördüncüsü varsa haydi söyle!

Mebhut ederek bu söz Hişam'ı,

Huzzara demiş: Görün kelamı!

Yok bende cevab-ı redde kudret..

Hayret, bu civan-dehaya hayret!

İcab ediyor ki şimdi insaf :

Mes’ulü hemen olunsun is'af.

Dirvas Şiirinin Türkçesi

Derler ki: Ümeyye’den Hişam’ın

Devrinde, yakınlarında Şam’ın,

Üç yıl kuraklıktan ekin olmamış.

Çöldeki bedeviler artık can derdine düşmüş.

Her çadır mezar olup kapanmış:

Altında beş on iskelet uzanmış!

Bakmış ki kabile önderleri,

Geçiştiremiyecekler bu korkunç derdi;

Bir köyde toplanıp, demişler:

Böyle durdukça yok oluşumuz kesindir.

Madem ki önderleriyiz bu halkm,

Kalkın gidelim Hişam’a, kalkın.

Bir duysa halifemiz bu hali;

Var merhamet etmek ihtimali.

Bir alay ihtiyar, ak sakalıyla,

Bu hali Emir’e anlatır da,

O hiç acımaz olur mu halka?

Sultansa o da insan, taş değil ya?

Teklifi kabul eden bütün halk;

Derler, yalnız: “Bulunsa Dirvas.

Yaşça daha pek çocuktur ama

Ondaki rahat konuşma bulunmaz kimsede asla.”

Önderler çıkıp gelince Şam’a,

Derhal haber gider Hişam’a:

Derler ki, beş on kabile geldi.

Der: Gelsinler saraya şimdi.

Birlikte çocuk dalar huzura,

Evvelce dua eder de sonra,

Hiç sakınmaksızm başlar konuşmaya...

Ancak bu tuhaf gelir Hişam’a;

Der: Sus a çocuk, büyük dururken,

Hiç söz çıkar mı küçükten?

Dirvas o zaman sözü tekrar

Alıp der: “Nedir bu azar!

Yaşı aklın ölçüsü mü sayarsın?

Dirvas’ı çocuk mu zannedersin?

Bir dinle de sonra gör çocuk mu?

İnsaf nedir o sizde yok mu?

Ben söyliyeyim de bir efendim,

Susturmak elindedir efendim.”

Dirvas bakar hükümdarda ses yok;

Mecliste değil ki ses, nefes yok;

Her zamanki rahat konuşma yeteneğiyle

Başlar söze eski şiddetiyle;

“Üç yıl devam eden kuraklar,

Benzeri görülmemiş sıcaklar,

Servetimizi kuruttu gitti;

Ekinlerimizin tamamı bitti.

Binlerce çadır kapandı kaldı.

Çöl ölüm mahşeri şeklini aldı!

Şehirlileri besleyen kabileler

Düşkün vaziyette köy köy gezip dileniyor!

Hâtem’lere cömertlik dersi veren o bedeviler,

Bugün bir parça ekmeğe can verirler!

Çıplakları giydirenler çıplak kaldı,

Erkekler ve kadınların gömleği bile kalmadı!

Açlık ecelin yardımcısı oldu,

Baştan başa çöl cesetle doldu.

Bin acıklı feryat her köşede...

Yok bir yerden bir yardım sesi de.

Gençler bütün ihtiyara döndü!

Yaşlıları görsen, mezâra döndü!

Yok analarda süt ki: Tutsun,

Çocuğunu emzirip uyutsun.

Sanırım bize dargın ki Mevla:

Bir çöl ahalisi yandı, hâlâ

Gökten bir damlacık su inmiyor,

Dualarımıza bir çiğ damlası bile düşmüyor!

Binlerce dua kabul olmadı,

Allah katından rahmet gelmedi.

Artık sana sığınmaya geldik,

Reddetmez isen ricaya geldik:

Görmekteyiz ey adaletli halife,

-İnkan bunun mümkün değil-

Yok şendeki zenginliğe sınır;

Bizlerse alay alay sefiller!

Bir yanda demek ki fazla var çok;

Yazık ki öbür tarafta hiç yok.

Öyleyse biraz eşitlik ister.

Önce beni dinle, sonra hak ver:

Nereden buldun bu zenginliği?

Halkın mı, Allah’ın mı, senin mi?

Allah’ın ise eğer bu servet,

Bizler de onun kuluyken elbet

Bir pay istemeye vardır hakkımız...

İnsaf bu hakkı inkâra elvermez.

Şu sonsuz mal ve mülk eğer halkın ise,

Ver, başkalarının hakkını çiğneme.

Yok, böyle de olmayıp da kendi

Malın ise -çünkü fazla- şimdi,

Dağıt ihtiyaç sahiplerine...

Dördüncüsü varsa haydi söyle!”

Cevaptan âciz bırakarak bu söz Hişam’ı,

Oradakilere demiş: “Sözün tesirine bakın!

Buna karşılık vermeye yok bende kudret!

Hayret, bu genç dehaya hayret!

Şimdi insafın gereği yapılsın:

İstenen şeyler hemen verilsin!”