OKTAY RIFAT’IN HAYATI, KİTAPLARI, SANATI, ESERLERİ, EDEBİ KİŞİLİĞİ (2) (YAZARLARIN VE ŞAİRLERİN HAYATLARI, KİTAPLARI)

Türk ozanı ve yazarı. 1914’te Trabzon‘da doğmuş, 1988’de İstanbul‘da vefat etmiştir.

Ozan ve dilci Samih Rıfat’ın oğlu Oktay Rıfat, orta öğretimini Ankara Erkek Lisesinde (1932), yükseköğretimini de Ankara Hukuk Fakültesinde (1937) tamamladıktan sonra, devlet sınavını kazanarak Maliye Bakanlığı tarafından doktora yapması için Paris’e gönderildi. Bu kentte başladığı çalışmalarını savaş nedeniyle bitiremeden yurda döndü. (1940)

Bir süre Maliye Bakanlığı’nda ve Basın Yayın Genel Müdürlüğü’nde çalıştıktan sonra avukatlık mesleğine geçti. İstanbul’da Devlet Demiryolları işletmesinde avukatken emekliye ayrıldı. (1973)

-Yapıtlarının özellikleri:

Oktay Rıfat hece ölçüsünü kullanarak yazdığı ilk şiirlerini Varlık dergisinde yayımladı. (1936)Sonraları Orhan Veli Kanık ve Melih Cevdet Anday’la birlikte şiirin geleneksel kurallarına karşı çıkarak, gelişen yeni şiir akımının içinde yer aldı.

Türk şiirinde Garipçiler diye anılan bu üç arkadaş biçim ve içerik yönünden kalıplaşmış şiir anlayışının dışındaki ilk ürünlerini Garip(1941) adlı kitapta topladılar. Daha sonraki yıllarda yenilikçi şiirinin yapısını, Türk halk şiirinin özellikleriyle ustaca kaynaştıran Oktay Rıfat’ın Yaşayıp Ölmek, Aşk ve Avarelik üstüne Şiirler(1945) ile Güzelleme(1945) adlı yapıtları, bu yolda yazdığı şiirlerden oluştu. Şiirini yenileştirmeyi sürdüren ozan, Aşağı Yukarı’da (1952) ve Karga ile Tilki’de(1954) toplumsal sorunları ele alan, yergi diliyle ve özgür söyleyişle yazdığı şiirlere yer verdi.

1956’da yayımladığı Perçemli Sokak’ta, yeni şiir anlayışına yöneldiği örüldü. Sözcüklerin alışılagelmiş düzenini değiştirerek gerçeği ‘kurcalayan’, böylece göz önüne getirilen yeni görüntülerle gündelik düzeni değiştirdiğine inanan Oktay Rıfat, bu yapıtında anlamın sınırlarını belirleyerek zorlayan imgeci şiirler verdi. İkinci Yeni şiir akımının yaygınlaşmaya başladığı yıllarda da aralarında halk söyleyişleriyle okunmuş düzyazı şiirlerin de yer aldığı ve toplumsal eleştiriyi yeniden ortaya çıkaran Aşık Merdiveni’ni (1958) yayımladı.

1966’da çıkan Elleri Var Özgürlüğün adlı kitabında daha çok yunan mitolojisinden kaynaklanan şiirleri derledi. Şiirler (1969) ile Yeni Şiirler’de (1973), Oktay Rıfat’ın şiirini yeni duyarlıklar ve yeni imgelerle geliştirip, zenginleştirdiği, güçlü bir anlatıma, bir söyleyiş güzelliğine ulaştığı görüldü. İmgeci şiir anlayışına gerçek üstü motifleri de katarak işlemesi özellikle (bilgi yelpazesi.net) dikkati çekti, Yeni Şiirler’deki Fatih ile ilgili şiirlerse edebiyat çevrelerinde özel bir ilgiyle karşılandı. Ozan aynı özenli şiir anlayışını daha sonra yayımladığı şiirlerinde de sürdürdü.

Şiirsel anlatıma verdiği önem içerik düzleminde de gösteren, biçimsel boyuttaki her birimi içerik öğeleriyle tutarlı bir bütünlük içinde kaynaştırmayı başaran Oktay Rıfat, çağdaş Türk şiirinin gelişmesinde önemli katkıları oldu.

Şiir alanındaki titiz çalışmalarını, yine şiirsel bir dilde kaleme aldığı ve toplumun çeşitli sorunlarını dikkatli, eleştirici bir bakışla işlediği tiyatro oyunlarında da sürdüren Oktay Rıfat, roman türünde de ilginç yapıtlar verdi. Çeşitli ozanlardan yaptığı çevirilerle de dikkati çeken yazar, resim alanında da çalışmalar yaptı, sergiler açtı.

-Başlıca Yapıtları:

Şiir:

Garip(1941, Orhan Veli Kanık ve Melih Cevdet Anday’la birlikte), Yaşayıp Ölmek, Aşk ve Avarelik üstüne şiirler(1945), Güzelleme(1945), Aşağı yukarı(1952), Karga ile Tilki(1954: 1955 Yeditepe Şiir Armağanı), Perçemli Sokak(1956), Aşk Merdiveni(1958), İkilik(1963, Aşağı Yukarı Karga ile Tilki’nin ikinci basımı), Elleri Var Özgürlüğün(1966), Şiirler (1969; 1970 Türk Dil Kurumu Şiir Armağanı), Yeni Şiirler(1973), Çobanıl Şiirler(1976), Bir Cigara İçimi(1979; 1980 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü), Elifli(1980), Denize Doğru Konuşma(1982), Çobanıl Şiirler(1983, ikinci baskı, Bir Cigara içimi iler Elifli’deki şiirlerle birlikte), Dilsiz ve Çıplak (1984, Behçet Necatigil Şiir Ödülü), Koca Bir Yaz(1987)

Oyun:

Basılmış Oyunları: Birtakım İnsanlar(1961), Kadınlar Arasında(1966), Basılmamış Oyunları: Oyun İçinde Oyun(1949’da oynandı), Atlar ve Filler(1962’de oynandı), Çili Horoz(1964’te oynandı), Zabit Fatma’nın Kuzusu(1965’te oynandı), Yağmur Sıkıntısı(1970 TRT Sanat Ödülleri Yarışması Başarı Ödülü).

Roman:

Bir Kadının penceresinden (1976), Danaburnu(1980; 1981 Madaralı Roman Ödülü), Bay Lear(1982)