REŞAT NURİ GÜNTEKİN’İN HAYATI, KİTAPLARI, SANATI, ESERLERİ, EDEBİ KİŞİLİĞİ (4) (YAZARLARIN VE ŞAİRLERİN HAYATLARI, KİTAPLARI)

1889 yılında İstanbul’da doğdu. Mahalle okulunda, Galatasaray Lisesi’nde ve İzmir Fransız Okulu’nda okudu. Dârülfünun Edebiyat Fakültesi’ni bitirdi.

Bursa, Vefa, İstanbul, Çamlıca, Kabataş, Galatasaray ve Erenköy liselerinde edebiyat öğretmenliği yaptı. Bir süre Milli Eğitim Bakanlığı müfettişliği yaptı. Daha sonra Çanakkale milletvekili olarak meclise girdi. Dönemi sona erince yeniden müfettişliğe döndü ve Paris öğrenci müfettişliğine atandı.

1954 yılında emekli oluncaya kadar bu görevde kaldı. 1956 yılında hastalanarak tedavi için gittiği Londra’da öldü.

Edebi Kişiliği ve Sanatı:

Yazdığı sürece yapmak istediklerini yapamamaktan yakınan Reşat Nuri’nin çocukluğu, bir askeri doktorun oğlu olması nedeniyle Anadolu’nun değişik kasaba ve şehirlerinde geçmiştir. Anadolu’yu dolaşırken ve daha sonraları müfettişlik görevi nedeniyle yaptığı gezilerde ülke sorunlarını yakından tanımak olanağını bulmuştur. Anadolu’ya bilinçli olarak eğilmek gerektiğini söyler ve eserlerinde Anadolu’nun sorunları üzerinde durur. Özellikle Anadolu halkının eğitim ve öğretim sorunu üzerinde durur.

Eğitim eksikliğinden başka Anadolu’nun yoksulluğu da eserlerinin konusu olmuştur.

Romanlarının başlıca özelliklerinden biri kişilerinin tek yönlü oluşlarıdır. Eser de iyilik ve kötülük çoğu zaman aynı kişilerde birleşmez. Bunlar ayrı ayrı kişilerde temsil edilir. Yüreği derin bir acıma ve insan sevgisiyle çarpan yazar, kişilere genellikle kıymaz; kötüleri bile büsbütün harcama yoluna gitmez.

Reşat Nuri, sayıp da bitiremediğimiz Anadolu sorunlarından başka da konurla değinir. Bunların başında toplumsal sınıf gelir. Kavak Yelleri (bilgi yelpazesi.net) adlı eserinde bu konu üzerinde durur. Yine Damga. Gökyüzü ve Harabelerin Çiçeği romanlarında o yıllardaki baskı yönetimine ve yönetimin yardakçılarına duyulan karşı koymalar yansıtılmaktadır.

Reşat Nuri’ye göre yazarın yapacağı en iyi şey, yaptığını beğenmemek, yapacaklarına da çocukça bir umutla sarılmaktır. Yazdığı sürece yapmak istediklerini yapamamaktan yakınan, Türkçe’yi sağlam temeller üzerine oturtup çağdaş edebiyatımızın gelişmesinde büyük katkıları olan Reşat Nuri Güntekin, eğitimci, düşünür ve yazar olarak edebiyat tarihimizin unutulmaz simaları arasında her zaman yerini koruyacaktır. Yazar hakkındaki son sözümüzü Cevat Dursunoğlu’nun bir tanımıyla noktalayalım.

“Cepheye giden her subayın manevra sandığında bir ÇALIKUŞU vardır. ”

Eserleri:

Romanları:

Acımak, Akşam Güneşi, Ateş Gecesi, Bir Kadın Düşmanı, Çalıkuşu, Damga, Değirmen, Dudaktan Kalbe, Eski Hastalık, Gizli El, Gökyüzü, Harabelerin Çiçeği, Kan Davası, Kavak Yelleri, Kızılcık Dalları, Miskinler Teknesi, Ripka İfsa Ediyor, Son Sığınak, Yaprak Dökümü, Yeşil Gece.

Öyküleri:

Eski Ahbap, Leyla ile Mecnun, Olağan İşler, Recm, Gençlik ve Güzellik, Roçild Bey, Tanrı Misafiri.

Oyunları:

Ağlayan Kız, Babür Şah’ın Seccadesi, Balıkesir Muhasebecisi, Bir Kır Eğlencesi, Bir Köy Hocası, Bir Yağmur Gecesi, Bu Gece Başka Gece, Daktilo Makinesi, Eski Rüya, Eski Şarkı, Felaket Karşısında, Gözdağı, Eski Bora, Gazeteci Düşmanı, Şemsiye Hırsızı, İhtiyar Serseri, Gönül ve İndiham, Hançer, Hülleci, İstiklâl, Tanrıdağı Ziyareti, Taş Parçası, Ümidin Güneşi, Ümid Mektebinde, Vergi Hırsızı, Yaprak Dökümü, Yol Geçen Hanı,

Değişik Tür Çalışmaları:

Anadolu Notları, Dil ve Edebiyat, Türk Kıraatı, Fransızca-Türkçe Resimli Büyük Dil Klavuzu.