SABAHATTİN ALİ’NİN HAYATI, KİTAPLARI, SANATI, ESERLERİ, EDEBİ KİŞİLİĞİ (2) (YAZARLARIN VE ŞAİRLERİN HAYATLARI, KİTAPLARI)

Hayatı:

Sabahattin Ali 25 Şubat 1907’de Gümülcine’ye bağlı Eğridere’de doğdu. Subay olan babasının görevi sebebiyle İstanbul’da başladığı ilk ve orta öğrenimini 1921’de Edremit İdadisi’nde bitirdi. Balıkesir Öğretmen Okulu’na girdi. Yazmaya bu dönemde başladı.

21 Ağustos 1927’de İstanbul Erkek Öğretmen Okulu’nu bitirdi. Yozgat Cumhuriyet Mektebi’ne öğretmen olarak atandı. Kasım aynın sonlarına doğru Almanya Postdam’a gönderildi. Almanya’da geçirdiği dönemlere Dünya Edebiyatı’nı okumaya başladı. 1930 yılında öğrenimini tamamlamadan yurda döndü. Orhaneli’nde ilkokul öğretmenliğine atanarak Bursa’ya gönderildi. 1930 -1931 Öğretim yılında Aydın Erkek Sanat Mektebi’ne Almanca öğretmeni olarak gitti. İlk toplumsal gerçekçi öykülerini (“Bir Orman Hikayesi”, “Bir Gemicinin Hikayesi”) Resimli Ay’da yayımlandı.

Resimli Ay Sabahattin Ali’nin düşünsel açıdan büyük gelişmeler kaydetmesine olanak verdi. 1931’de Aydın Erkek Sanat Mektebi’nde öğrencilerinin dolaplarında bulunan bildiriler yüzünden sorumlu tutuldu. Bu kısa hapishane deneyimi onu halkla beklide ilk kez gerçek anlamda yüz yüze getirdi. Bu karşılaşmadan sonra eserlerinde bir nevi yüzleşme olarak yansıma bulacaktı. Beraat ettikten sonra Konya Lisesi’ne Almanca Öğretmeni olarak atandı. “Kuyucaklı Yusuf” romanı Yeni Anadolu Gazetesi’nde 15 sayı kadar tefrika edildi. Ancak 1932’de gazetenin sahibi Cemal Kutay’ ın bir komplosu olduğu iddia edilen bir durumla karşı karşıya kaldı.

Kuyucaklı Yusuf’ un devamını yayımlamaktan vazgeçmişti. Bunun üzerine Cemal Kutay iki tanıkla birleşerek bir eğlenti sırasında okuduğu taşlamayı altı ay sonra gündeme getirdi ve Sabahattin Ali’yi ihbar etti. Yazdığı bir taşlama Atatürk’e hakaret olarak değerlendirilince bir yıl hapse mahkum edildi. Bu sırada şiirler öyküler yazıp çeviriler yapmaya devam etti. 1933’de aftan yararlanarak dışarı çıktı.

Tekrar memur olabilmesi için rejime ve Atatürk’e olan bağlılığını ispatlanması istendi. Bunun üzerine “ Benim Aşkım” başlıklı bir şiir yayınladı. Kendisine memuriyeti iade edildi ve çok geçmeden MEB Talim Terbiye Müfettişliği’ne atanarak Ankara’ya gitti. 1935’te Aliye Hanım’la evlendi. Kuyucaklı Yusuf romanı bu kez tam olarak 1936-1937 tarihleri arasında tefrika edildi.

Evliliğinden bir süre sonra askere alındı. 1938’de Eskişehir’e askerliğini yapmak için gitti. Askerliğini bitirdikten sonra Ankara Musiki Muallim Mektebi Türkçe Öğretmenliği’ne ardından çevirmen öğretmen ve dramaturg olarak çalışacağı Devlet Konservatuarı’na atandı. 1940’ da “İçimizdeki Şeytan” romanı tefrika edilmeye başlandı ve eser ırkçıların sert tepkilerine hedef oldu. Bu dönemde Sabahattin Ali 2. Dünya Savaşı sebebiyle yeniden askere alındı.

Nihal Atsız ve Sabahattin Ali arasındaki 16 Nisan 1944 tarihli ilk duruşma olaylı bir biçimde başladı. Atsız suçlu bulunmasına rağmen 1945 ‘de Sabahattin Ali Bakanlık emrine alındı ve konservatuardaki görevinden de ayrılmak zorunda kaldı. 1946’da (bilgi yelpazesi.net) İstanbul’a geldi. Malum Paşa ve Merhum Paşa dergilerinde çıkan yazılarda ötürü Sabahattin Ali hakkında üç defa daha dava açıldı. 1947 yılında “Sırça Köşk “ isimli eseri yayınlandı. Ama eserdeki aynı isimli öykü bahane edilerek Bakanlar Kurulu kararıyla kitap toplatıldı.

1948 ‘de Mehmet Ali Aybar’ın çıkarttığı Zincirli Hürriyet’teki “Asıl Büyük Tehlike Bugünkü İktidarın Devamıdır” yazısından ötürü hakkında soruşturma açıldı ve hapse mahkum edildi. Bu durum Sabahattin Ali’yi iyice bunaltmıştı. Hapisten çıkınca kamyonla yük taşımacılığına başladı. Amacı biraz para biriktirip yurt dışına çıkmaktı. 2. Nisan 1948 tarihinde Kırklareli’nin Bulgaristan sınırına yakın bir yerinde öldürüldü. Olay bütünüyle aydınlatılamadı…

Edebi Kişiliği:

Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı’nın önde gelen öykü ve roman yazarlarından biri olan Sabahattin Ali; köy, kasaba ve kent gerçeklerini ilk defa toplumcu gerçekçi ve gözlemci bir anlayışla eserlerinde yansıtmıştır. O’na göre edebiyatın amacı insanlarda daha iyiye daha güzele yükselmek arzusu uyandırmak olmalıdır. Roman ve hikayelerinin teması köy, kasaba, kent insanlarının gündelik yaşamıyla yakından ilgilidir. O, romanlarındaki insanların bireysel yaşamlarını ardındaki toplumsal sorunlarla ilgilenmektedir. Okuyucuyu bu sorunlar üzerinde düşünmeye yöneltir.

“Kuyucaklı Yusuf”, bir Anadolu kasabasının gelişen ve değişen ekonomik, toplumsal değerlerle biçimlenen yeni yaşamının ruhsal yapısını sergiler. “İçimizdeki Şeytan”, İkinci Dünya Savaşı öncesinde üniversite, kültür ve sanat çevrelerindeki farklı siyasal toplumsal eğilimleri eleştirir. “Kürk Mantolu Madonna”, çevresiyle uyum sağlayamayan verdiği sözü tutamayan bir aydının suçluluk ve utanç duygusunu yansıtır. Sabahattin Ali gerçek yaşamdan seçtiği olay ve kişilere edebi gerçeklik kazandırabilen bir yazardır. Kişileri toplumsal çevreleri içinde betimler, sloganın kolaylığından kaçınır. Gözlem gücü ve ayrıntıyı verme becerisi gerçekliğine oluşturan ögelerdir. Dilinin sağlamlığı anlatımın yalınlığı, amaçladığı etkiyi kolaylıkla yaratır. Nesnel gerçeklik ile sanatsal gerçeklik arasında göreceli bir denge kurmasını bilen, toplumsal çelişkilere tepkisine sanat yoluyla gösteren yetkin bir yazar olmayı başarmıştır.

Sabahattin Ali’nin yaşamında şiirin ayrı bir yeri vardır. Edebiyata ilk adımlarını şiirle atar, şiirleri konu ve anlamsal açıdan, hikaye ve romanları gibi geniş bir alanı içerir nitelikte değildir. Özellikle hece ölçüsüyle yazdığı şiirleri başarılıdır. Kafiyeye önem vermesi aruz ölçüsünün yanında serbest nazımı da kullanması onun şiirsel yetkinliğinin göstermektedir. Şiirlerinde ana konu olarak; doğa, insan, aşk, umut ve umutsuzluğu tercih etmiştir.

Eserleri:

Şiir:

Dağlar Ve Rüzgar (1934)

Öykü:

Kağnı (1936)

Ses (1937)

Yeni Dünya (1943)

Sırça Köşk (1947)

Roman:

Kuyucaklı Yusuf (1937)

İçimizdeki Şeytan (1940)

Kürk Mantolu Madonna (1943)