YAŞAR KEMAL’İN HAYATI, ESERLERİ / KİTAPLARI, EDEBİ KİŞİLİĞİ (YAZARLARIN VE ŞAİRLERİN HAYATI)

(1922-2015)

1922’de Osmaniye’nin Hemite köyünde doğdu. Asıl ismi "Kemal Sadık Göğceli". 5 yaşında kan davası yüzünden babasını yitirdi. Bir kaza sonucu sağ gözünü kaybetti. İlköğrenimini Adana Kadirli’de yaptı. Yazmaya ortaokul sıralarında şiirle başladı. Şiirleri Adana Halkevi’nin yayını olan "Görüşler Dergisi"nde yayınlandı. Ortaokul son sınıfta okulu bırakmak zorunda kaldı. Irgatlık, amelebaşılık, pirinç tarlalarında su bekçiliği, arzuhalcilik, öğretmenlik, kütüphane memurluğu yaptı. Şiirleri, Ülke, Kovan, Millet, Beşpınar gibi dergilerde yayınlandı. 1950’de komünizm propagandası suçlamasıyla tutuklandı. 1951’de cezaevinden çıktıktan sonra İstanbul’a yerleşti. Cumhuriyet Gazetesi’nde fıkra-röportaj yazarlığı yapmaya başladı. 1962’de Türkiye İşçi Partisi Yönetim Kurulu üyeliğine seçildi.

1963’ten sonra gazeteciliği bırakıp kendini tümüyle kitaplarına verdi. 1973’te Türkiye Yazarlar Sendikası’nın kuruluşuna katıldı, 1973-1974’te genel (bilgi yelpazesi.net) başkanlığını yaptı. 1952’de ilk kitabı "Sarı Sıcak" yayınlandı. Bu bir öykü kitabıydı. İlk romanı "İnce Memed" 1955’te yayınlandı.

1955-1984 arasında öykü, roman, röportaj ve makalelerden oluşan 33 kitabı çıktı. Bunlardan sırasıyla, Ortadirek, Yer Demir Gök Bakır ve Ölmez Otu "Dağın Öte Yüzü" üçlemesidir. Demirciler Çarşısı Cinayeti, Yusufçuk Yusuf ve Hüyükteki Nar Ağacı ise "Akçasaz’ın Ağaları" ismiyle bir dizidir.

Yumurcuk Kuşu ve Kale Kapısı da "Kimsecik" isimli bir dizidir. Bu iki kitapta bir bakıma kendi yaşam öyküsünü anlatır. Yapıtlarında Torosları, Çukurova’yı, Çukurova insanının acı yaşamını, ezilişini, sömürülüşünü, kan davasını, ağalık ile toprak sorununu çarpıcı bir biçimde ortaya koyar.

Yurt içinde kendi oyunlaştırdığı “Teneke” ile 1966’da İlhan İskender ve Ankara Sanatseverler Derneği ödüllerini aldı; 1984’te TÜYAP Edebiyat Halk Ödülü’nü, 1985’te Sedat Simavi Vakfı Ödülü’nü kazandı. 1992’de Kültür Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’nü ve TÜYAP Onur Ödülü’nü aldı. 1993’te Paris’te oluşturulan Dünya Kültürleri Akademisi’nin kurucu üyeliğine seçildi.

Yapıtları yabancı dillere en çok çevrilen Türk yazarları arasında yer alan Yaşar Kemal’in Yer Demir Gök Bakır romanı Fransız Eleştirmenler Birliği’nce 1977 yılının en iyi yabancı romanı seçildi. Dağın Öte Yüzü üçlemesi (Orta Direk, Yer Demir Gök Bakır, Ölmez Otu) Fransa’da yılın en iyi kitabı ödülünü aldı. Yaşar Kemal’e 1982’de gene aynı ülkede Uluslararası Del Duca Ödülü, 1984’te Legion d’honneur nişanı verildi. Çeşitli kuruluşlarca Nobel Edebitat Ödülü’ne aday gösterildi.

Yaşar Kemal’in Kişisel Özellikleri, Kişilik Özellikleri:

Şaşırtıcı imgelemi, insan ruhunun derinliklerini kavrayışı, anlatımının şiirselliğiyle Yaşar Kemal’in kişisel özellikleri, kişilik özellikleri olarak sayılabilir.

Yapıtlarının / Eserlerinin Özellikleri:

Yaşar Kemal, ilk yapıtları Teneke(1955) ve İnce Memed’le(1955) bir Çukurova yöresi romancısı olarak tanındı. Feodal ilişkilerin egemen olduğu bu yörede, iktisadi yapının giderek kapitalist yapıya doğru evrimleşmesini, birbirini bütünleyen romanlarının temel sorunsalı olarak işledi.

Çukurova’nın yarım yüzyıllık görüngüsünü betimledi. İnce Memed’de ağalık kurumunu ve eşkıyalık temasını, ağa-köylü çelişkisi çerçevesi içinde ele alırken, doğa-insan ilişkisini destansı ve şiirli bir dille verdi. İnce Memed’in 2. ve 3. ciltlerinde bu konuyu sürdüren Yaşar Kemal, Dağın Öte Yüzü genel başlığı altında topladığı Orta Direk(1960), Yer Demir Gök Bakır(1963) ve Ölmez Otu(1969) romanlarında dağ köylülerinin mevsimlik ırgat olarak Çukurova’ya gelişlerindeki çileyi işledi.

Yerleşik köylü ile mevsimlik ırgatlık yapan dağ köylülerinin feodal düzenle çelişkisini verdikten sonra Yaşar Kemal, Akçasaz’ın Ağaları genel başlığıyla yayımladığı Demirciler Çarşısı Cinayeti(1974) ve Yusufçuk Yusuf’ta(1975), bu çelişkinin keskinleşerek, köylünün birleşmesinden korkan ağaların, köylüyü birbirine düşürmesini, eski ağalık düzeninin evrimleşerek, sanayiye yönelen yeni bir tip ağanın ve yeni bir ağalık düzeninin ortaya çıkışını öyküledi. Yılanı Öldürseler’de(1976) gene aynı yöreye, töreler ve bu törelerin bir kız kaçırma olayı nedeniyle çıkan çatışmalardaki etkisi açısından yaklaştı. Van’dan Çukurova’ya göçen bir ailenin çektiği acıları Kimsecik 1(Yağmurcuk Kuşu, 1980) ve Kimsecik 2(Kale Kapısı, 1985) romanlarında öyküledi.

Yaşar Kemal, Al Gözüm Seyreyle Salih (1976), Deniz Küstü(1978) ve Kuşlar da Gitti(1978) romanlarında odak olarak denizi, deniz insanlarını ve doğanın kirlenme nedeniyle giderek yok oluşunu konu edindi. Hüyükteki Nar Ağacı’ndaysa (1982) traktör kullanımı nedeniyle işsiz kalan dört köylünün kutsallığına inandıkları nar ağacını arayışlarını öyküledi. Üç Anadolu Efsanesi(1967), Ağrı Dağı Efsanesi(1970), Binboğalar Efsanesi(1971) ve Çakırcalı Efe (1972) adlı yapıtlarında, halk öykülerini ve söylenceleri roman yapısıyla yeniden yazdı. Filler Sultanı ile Kırmızı Skallı Topal Karınca’da da(1977) mecazlı bir üslup kullandı.

Yaşar Kemal, bütün romanlarında, insanın, insanla, çevreyle ve toplumsal kurumlarla ilişkisini öykülerken, insansal değerleri ikinci plana atmayarak, insanı bir roman malzemesi olmaktan çok bir karakter olarak ele aldı. Bunu sağlayan en önemli öğe, kullandığı, kendine özgü gözlem gücü ve şiirsel üslubudur.

Çukurova’yı işlediği romanlarında yörenin doğasıyla bütünleşen kahramanları, bu şiirsel üslupla boyut kazanarak, Yaşar Kemal’in sağlamak istediği gerçeklik duygusunu, kimi zaman katılıktan uzak bir biçimde yarattı. Çukurova insanlarının dilini, kimi yerde sözlü edebiyatın kıvraklığıyla kullandı. Halk dilindeki betimlemeleri, deyimleri, yöresel sözcükleri, ağıtları, ilençleri(beddua), vb’ni çağdaş bir romancı yeteneğiyle yeniden yoğurarak, dil ve üslup bakımından ödün bir bireşime ulaştı.

Öykülerinde de benzer bir üslupla, Çukurova insanının acılarını işleyen Yaşar Kemal’in biçok yapıtı sinemaya ve tiyatroya da uyarlandı.

BÜTÜN ESERLERİ / KİTAPLARI

Hikayeleri:

- Sıra Sıcak (1952)

- Sarı Sıcak- Bütün Hikayeler (1967)

Romanları:

- İnce Memed I (1955)

- Teneke (1955)

- Ortadirek (1960)

- Yer Demir Gök Bakır (1963)

- Üç Anadolu Efsanesi (1967)

- Ölmez Otu (1968)

- İnce Memed II (1969)

- Ağrı Dağı Efsanesi (1970)

- Binboğalar Efsanesi (1971)

- Çakırcalı Efe (1972)

- Demirciler Çarşısı Cinayeti (1973)

- Yılanı öldürseler (1976)

- Al Gözün Seyreyle Salih (1976)

- Filler Sultanı Kırmızı Sakallı Topal Karınca (1977)

- Kuşlar da Gitti (1978)

- Deniz Küstü (1978)

- Yağmurcuk Kuşu (1980)

- Hüyükteki Nar Ağacı (1982)

- İnce Memed III (1984)

- Kale Kapısı (1985)

- İnce Memed IV (1987)

- Kanın Sesi (1991)

Röportajları

- Yanan Ormanlarda Elli Gün (1955)

- Çukurova Yana Yana (1955)

- Peri Bacaları (1971)

- Bu Diyar Baştan Başa (1971)

- Bir Bulut Kanıyor (1974)

- Allah’ın Askerleri (1978)

- Bu Diyar Baştan Başa 1, 2, 3, 4.

Yazıları

- Taş Çatlasa (1961)

- Baldaki Tuz (1974)

- Ağacın Çürüğü (1980)

Derlemeleri

- Ağıtlar (1943)

- Gökyüzü Mavi Kaldı (1978)

Konuşmaları

- Alain Bosquet ile Konuşmalar (1992)