|
|
eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar > noktalama işaretleri ile ilgili konu anlatımlar
ÜNLEM NEDİR, ÜNLEM İŞARETİ NERELERDE KULLANILIR?
Ünlem; duyguları, hayranlığı, şaşkınlığı, kızgınlığı, sevinci, üzüntüyü ve benzeri çeşitli duygu ve tepkileri belirtmek için kullanılan bir dil ögesidir. Türkçede cümle içinde ya da tek başına kullanılarak vurgu ve etki sağlayan önemli bir dil unsuru olarak yer alır.
Ünlemler genellikle ünlem işareti "!" ile bitirilir. “(!)” Bu şekilde parantez içerisinde kullanılan ünlem işareti bilinen özelliklerin dışında kullanılır. Alaycı, kinayeli, küçümseme gibi söylemlerde bulunulacağı zaman bu şekilde kullanılır.
Türkçede yaygın olarak kullanılan bazı ünlemler şunlardır:
· "Evet!": Onaylama ve olumlu bir yanıt ifade eder.
· "Hayır!": Onaylamama ve olumsuz bir cevabı belirtir.
· "Vay!": Şaşkınlık, hayranlık veya etkilenme belirtir.
· "Aman!": Uyarı, tehlike veya telaş ifade eder.
· "Aferin!": Takdir ve övgü gösterir.
· "Eyvah!": Üzüntü, endişe veya korku ifade eder.
· "Haydi!": Cesaretlendirme ve harekete geçirme amacıyla kullanılır.
· "Merhaba!": Selamlaşma ifadesidir.
NOT: Cümle içerisinde kullanımına dair iki örnek cümle verelim ve açıklayalım.
· Eyvah! Geç kaldık.
· Eyvah, geç kaldık!
Bu iki cümlenin yazımı da doğrudur. Ünlem sözcüğünden sonra işareti kullanacaksak bir sonraki kelime büyük harfle başlar. Eğer virgül kullanıp ünlemi sonda kullanacaksak büyük harf kullanmamıza gerek yoktur.
Genel olarak kullanım alanları şu şekildedir:
· Coşku ve Heyecan: Bir durumu, olayı veya düşünceyi ifade ederken duyulan coşku, heyecan veya mutluluğu vurgulamak için ünlem işareti kullanılır. Örneğin: "Harika bir haber aldım!"
· Tebrik ve Kutlama: Birinin başarısı veya mutlu bir olay hakkında tebrik ve kutlama ifadelerinde ünlem işareti yer alabilir. Örneğin: "Tebrikler, sınavı birinci olarak geçtin!"
· Şaşkınlık ve Hayret: Aniden karşılaşılan olaylar veya düşünceler karşısında şaşkınlığı ifade etmek için ünlem işareti kullanılır. Örneğin: "Ne kadar güzel bir manzara!"
· Heyecanlı ve Öncü Bir Sözcüğün Sonunda: Özellikle çocuk kitapları veya çizgi filmlerde, heyecanı veya coşkuyu vurgulamak için bir sözcüğün sonunda ünlem işareti kullanılabilir. Örneğin: "Arkasından koşarak geldi!"
· Korku ve Endişe: Korku, endişe veya şiddetli üzüntü gibi olumsuz duyguları ifade ederken ünlem işareti kullanılabilir. Örneğin: "Yardım edin!"
· Emir ve Rica: Bir emir veya ricada da ünlem işareti kullanılabilir. Örneğin: "Hemen buraya gelin!"
· Teşekkür ve Minnettarlık: Yoğun bir teşekkür ve minnettarlık duygusuyla söylenen ifadelerde ünlem işareti kullanılabilir. Örneğin: "Çok teşekkür ederim!"
ÜNLEM İŞARETİ TDK ÜNLEM İŞARETİ NEDİR ÜNLEM İŞARETİ NERELERDE KULLANILIR (TÜRKÇE KONU ANLATIM)
(!) Ünlem işaretinin kullanıldığı yerler şunlardır:
1. Ünlem kelimelerinden (vah, hey, aman, dikkat, tüh...) sonra kullanılır:
Örnekler:
Tüh! Yarışı kaybettik.
Eyvah! Çocuk bisikletten düştü.
Vay canına! Çok güzel bir ev.
Aşkolsun!
UYARI:
Eğer ünlem kelimesi CÜMLENİN İÇİNDEYSE ünlem işareti cümlenin sonuna konur.
Örnekler:
Tüh, yarışı kaybettik!
Eyvah, çocuk bisikletten düştü!
Vay canına, çok güzel bir ev!
UYARI:
İçinde ünlem kelimesi OLMAYAN cümle veya kelimenin sonuna o cümleyi veya kelimeyi söyleyen kişi ünlem işaretini ister koyar ister koymaz. Siz ünlem işaretini kendi kafanıza göre KOYAMAZSINIZ.
Örnekler:
Gitme. (normal) (Bu sözü söyleyen kişi nokta kullanırsa sözünde duygu yoğunluğu yok demektir.)
Gitme! (Çok Üzgün) (Bu sözü söyleyen kişi ünlem işareti kullanırsa sözünde duygu yoğunluğu olduğunu göstermek istemektedir.)
Dışarı çık. (normal)
Dışarı çık! (Çok Kızgın)
Yaş olmuş 40. (normal)
Yaş olmuş 40! (Çok Endişeli)
İlginç. (normal)
İlginç! (Çok Tuhaf)
Arkadaşlar, yolunuz açık olsun. (normal)
Arkadaşlar! Yolunuz açık olsun. (Heyecanlı)
Parantez İçinde Kullanılan Ünlem İşareti (!):
Bu işaret dalga geçmek, küçümsemek, inanmadığını göstermek, tersini kastetmek (kinaye) için kullanılır:
Örnekler:
Çok zekisin, konuyu hemen anladın. (Bu cümlede bir ÖVGÜ söz konusu)
Çok zekisin (!) konuyu hemen anladın. (Bu cümlede söyleyen kişinin aslında zeki OLMADIĞINI söylemek (bilgi yelpazesi com) için parantez içinde ünlem işareti kullanılmıştır.)
Küçükken hiç yaramazlık yapmazmış. (ÖVGÜ var)
Küçükken hiç yaramazlık yapmazmış(!). (YERGİ var)
İsteseymiş bir günde bitirirmiş(!).
Adam, akıllı(!) olduğunu söylüyor.
KONUYU DAHA İYİ
ANLAMAK İSTERSENİZ
AŞAĞIDAKİ VİDEOMUZU
İZLEYEBİLİRSİNİZ
=> Ayraç İşareti TIKLAYIN
=> Denden İşareti TIKLAYIN
=> İki Nokta İşareti TIKLAYIN
=> Kesme İşareti TIKLAYIN
=> Kısa Çizgi İşareti TIKLAYIN
=> Konuşma Çizgi İşareti TIKLAYIN
=> Köşeli Parantez İşareti TIKLAYIN
=> Nokta İşareti TIKLAYIN
=> Noktalı Virgül İşareti TIKLAYIN
=> Parantez İşareti TIKLAYIN
=> Sıra Nokta İşareti TIKLAYIN
=> Soru İşareti TIKLAYIN
=> Tırnak İşareti TIKLAYIN
=> Tek Tırnak İşareti TIKLAYIN
=> Uzun Çizgi İşareti TIKLAYIN
=> Üç Nokta İşareti TIKLAYIN
=> Ünlem İşareti TIKLAYIN
=> Virgül İşareti TIKLAYIN
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN
>>>TIKLAYIN<<<
“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
| |||||